Alışveriş

  Alışveriş, internet kullanımı gibi diğer bağımlılıklardan farklı olarak, yapmak zorunda olduğumuz bir davranış. Yemek, giysi ve diğer ihtiyaçlarımızı satın almak zorundayız. Burada “ihtiyaç” kelimesi belirleyici olmalı. Bu tür “kara” veya “çılgın” alışveriş günlerinde, yapıldığı iddia edilen indirimler, “ihtiyacı” değil, “satın alma”, “sahip olma” dürtüsünü kışkırtarak çok, daha çok, daha da çok tüketmeyi teşvik ediyor. Üreterek değil, tüketerek mutlu olunabileceği mesajının içselleşmesine hizmet ediyor.

  İhtiyaçlar tarafından yönetilen satın alma, giderek şekil değiştirip bağımlılığa dönüşebiliyor. Normal satın alma davranışı nerede biter, alışveriş bağımlılığı nerede başlar? Yaklaşık 100 yıl önce aşırı düzeyde satın alma “dürtüsel delilik” olarak tanımlanmıştır. Tekrarlayan, karşı konulmaz, kuvvetli bir dürtü ile çeşitli eşyaları satın alma şeklinde karşımıza çıkar. Alışveriş bağımlılığı ve normal tüketiciler arasındaki en önemli fark, alışveriş bağımlılığı olanlarda odak ve hissedilen heyecan sadece alışveriş değil, satın alma sürecinin kendisidir.

  Alışveriş bağımlılığında satın almaya ilişkin kuvvetli dürtü, tekrarlayan bir şekilde harcama üzerindeki kontrol yitimi ve alışveriş yapılmadığında madde kullanılmadığında ortaya çıkan aşerme, madde arama davranışı ve yoksunluk belirtilerine benzeyen olumsuz bir duygu hissedilmesi görülür. Alışveriş yapıldığında, madde etkisine benzer bir “yüksek” hissetme hali ortaya çıkar. Şiddetli ruhsal, sosyal, mesleki ve mali sonuçları olmasına rağmen sürekli, aşırı, dürtüsel ve kontrol edilemez bir şekilde ürün satın alma ile karakterize ruhsal bir durumdur.

  Bağımlı olmayanlar alışveriş yaparken temel güdüleri satın aldıkları ürünün kullanışlı, ihtiyaca karşı gelmesi ve değeri iken, alışveriş bağımlıları alışverişi duygudurumlarını yükseltmek, stresle başa çıkabilmek, sosyal onay, tanınma sağlamak için ve kendilik imajlarını geliştirmek için yaparlar.